Πραγματοποίηση της εκδήλωσης με τίτλο «Η συλλογική διαχείριση των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων στην κυπριακή έννομη τάξη: προκλήσεις και προοπτικές»

Με μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή πραγματοποιήθηκε στις 9 Ιουνίου η εκδήλωση της Ένωσης Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας Κύπρου (ΕΔΠΙ) με θέμα  «Η συλλογική διαχείριση των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων στην κυπριακή έννομη τάξη: προκλήσεις και προοπτικές». Η ΕΔΠΙ, η οποία ιδρύθηκε το 2014 είναι ένας ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός φορέας με στόχο την ανάδειξη και την μελέτη ζητημάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και την ευαισθητοποίηση του κοινού σε ζητήματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας. Τον Απρίλιο του 2015 η ΕΔΠΙ εγκρίθηκε ώστε να λειτουργεί ως το εθνικό παράρτημα της Διεθνούς Ένωσης Πνευματικής Ιδιοκτησίας  (ALAI) στην Κύπρο.

Χαιρετισμούς απεύθυναν ο κ. Σπύρος Κόκκινος, Έφορος Εταιριών και Επισήμου Παραλήπτη και η Πρόεδρος της ΕΔΠΙ, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου κ. Τατιάνα Ελένη Συνοδινού.

Ο κ. Κόκκινος  σημείωσε την μεγάλη σημασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και αναφέρθηκε στις προκλήσεις της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, οι οποίες έγιναν πιο έντονες στην ψηφιακή εποχή. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, η άϋλη φύση του πνευματικού αγαθού δίνει την εσφαλμένη εντύπωση ότι η χωρίς άδεια αναπαραγωγή και διάδοση έργων δεν είναι κλοπή και αυτή η νοοτροπία επιτείνει τον κίνδυνο προσβολής. Αναφορικά με το ζήτημα της συλλογικής διαχείρισης στην Κύπρο ενημέρωσε ότι το νομοσχέδιο, το οποίο μεταφέρει στην κυπριακή έννομη τάξη την Οδηγία είναι έτοιμο και σύντομα θα δοθεί για δημόσια διαβούλευση. Η μεταφορά της Οδηγίας γίνεται με ένα ξεχωριστό νομοθέτημα και αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο ισχύον πλαίσιο, καθιερώνοντας στενότερο έλεγχο, εποπτεία και διαφάνεια στη συλλογική διαχείριση.

Στη συνέχεια, η κ. Συνοδινού αναφέρθηκε στο σημαντικό ρόλο των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης (ΟΣΔ), η οποία επιτρέπει στους δικαιούχους να παρακολουθούν τις περιπτώσεις χρήσης των και να εισπράττουν σχετική αμοιβή, ενώ διευκολύνει σημαντικά και τους χρήστες γιατί τους επιτρέπει να λαμβάνουν άδεια χρήσης των έργων χωρίς να είναι αναγκασμένοι να αναζητούν κάθε φορά τον ή τους δικαιούχους. Σημείωσε, ωστόσο, ότι σήμερα η πραγματικότητα της συλλογικής διαχείρισης εμφανίζεται ιδιαίτερα σύνθετη, και ενίοτε ως ακατανόητη για τους χρήστες των έργων και ότι  με την πάροδο των ετών η νομιμοποίηση των ΟΣΔ να δρουν για λογαριασμό των δικαιούχων αμφισβητείται.  Στο πλαίσιο αυτό, όπως τόνισε, ιδιαίτερα καλοδεχούμενες είναι οι ρυθμίσεις της Οδηγίας 2014/26/ΕΕ σε σχέση με τις αυξημένες υποχρεώσεις ενημέρωσης, διαφάνειας, λογοδοσίας, αλλά και τον πιο στενό έλεγχο των ΟΣΔ. Συνεχίζοντας η κ. Συνοδινού ανέφερε ότι η Οδηγία καινοτομεί σε πολλά σημεία, όπως η εισαγωγή της δυνατότητας των δικαιούχων να επιλέγουν όποιον ΟΣΔ επιθυμούν σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, της δυνατότητας αδειοδότησης με μη εμπορικές άδειες τύπου Creative Commons παράλληλα με τη συλλογική διαχείριση, την καθιέρωση ενός minimum προστασίας για δικαιούχους που δεν είναι μέλη των ΟΣΔ πχ στο πλαίσιο της επέκτασης της συλλογικής διαχείρισης, την απαγόρευση της διανομής κερδών μόνο στους εγχώριους δικαιούχους σε περίπτωση σύμβασης αμοιβαίας αντιπροσώπευσης, τη καθιέρωση υποχρεώσεων αναφοράς για τους χρήστες κ.α.  Η δεύτερη σημαντική συμβολή της αφορά τις πολυεδαφικές άδειες για τις επιγραμμικές χρήσεις μουσικών έργων, όπου εισάγεται η δυνατότητα ενός «Ευρωπαϊκού διαβατηρίου», όπου στόχος είναι να δοθεί σε κάθε δικαιούχο να μεταδοθεί το έργο του διαδικτυακά, ακόμη και εάν ο εθνικός ΟΣΔ του δεν έχει την απαραίτητη υποδομή.

Στη συνέχεια, ακολούθησε το Α΄ μέρος της εκδήλωσης, στο οποίο αναλύθηκε το νομικό πλαίσιο. Τον λόγο έλαβε ο κ. Αχιλλέας Δημητριάδης, Δικηγόρος  και Ιδρυτικό μέλος της ΕΔΠΙ, ο οποίος ανέπτυξε διεξοδικά το ισχύον πλαίσιο της συλλογικής διαχείρισης στην κυπριακή έννομη τάξη.  Ο κ. Δημητριάδης σημείωσε ότι η κυπριακή νομοθεσία πρέπει να εκσυγχρονιστεί και ότι σε ορισμένα σημεία διαπιστώνονται ασάφειες, όπως αναφορικά με το πώς και σε ποιον θα καταβάλλεται η ενιαία εύλογη αμοιβή για την μετάδοση φωνογραφημάτων. Επίσης, ότι στην πράξη η αρμόδια Αρχή η οποία βάσει του νόμου επιλύει τις διαφορές μεταξύ ΟΣΔ και χρηστών είναι ανενεργή. Αναφορικά με τη μεταφορά της Οδηγίας, ο κ. Δημητριάδης τόνισε ότι αυτή θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές, αλλά επεσήμανε, επίσης, την ανάγκη αυτές να μην είναι αποσπασματικές αλλά να συνυπάρχουν αρμονικά με τον κυρίως νόμο, ώστε η λειτουργία της συλλογικής διαχείρισης και η εποπτεία της να είναι αποτελεσματικές. 

Στη συνέχεια, η κ. Πολύμνια Λευτέρη, δικηγόρος, παρουσίασε τις διατάξεις της νέας Οδηγίας σε σχέση με την οργάνωση και την εποπτεία των ΟΣΔ. Όπως σημείωσε, η Οδηγία είναι το αποτέλεσμα πολυετών διαβουλεύσεων και στοχεύει να εκσυγχρονίσει το καθεστώς της συλλογικής διαχείρισης, ώστε να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο διακυβέρνησης, οικονομικής διαχείρισης, διαφάνειας και λογοδοσίας. Η κ. Λευτέρη ανέπτυξε καταρχήν τους ορισμούς που δίνονται από την Οδηγία εστιάζοντας στη βασική προϋπόθεση ότι ένας ΟΣΔ πρέπει να ανήκει στα μέλη του ή ελέγχεται από αυτά ή  να έχει οργανωθεί σε μη κερδοσκοπική βάση. Αναφορικά με τις διατάξεις της Οδηγίας για τη σχέση ΟΣΔ και δικαιούχων σημείωσε ότι στόχος είναι η διαφάνεια σε σχέση με τη διαχείριση των δικαιωμάτων και η ουσιαστικότερη συμμετοχή των δικαιούχων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ως προς το ζήτημα της διαχείρισης των εσόδων τόνισε ότι εισάγονται κανόνες  προκειμένου να επιδεικνύεται η απαραίτητη επιμέλεια. Οι κανόνες αυτοί βοηθούν αναμφίβολα στην ελεγχόμενη διαχείριση των εσόδων, ενώ παράλληλα επιτρέπουν  την χρήση των εσόδων για σκοπούς άλλους, πλην της διανομής στους δικαιούχους, με την απόφαση που λαμβάνεται από τη Γ/Σ των μελών και αφορά στη γενική πολιτική για τις κρατήσεις από τα έσοδα.

Εκτός από το νομικό πλαίσιο, στο Β΄ μέρος της εκδήλωσης,  βήμα δόθηκε σε ΟΣΔ να αναπτύξουν το ρόλο και τη δράση τους. Καταρχήν, το λόγο έλαβε ο κ.   Μιχάλης Σκουφαρίδης, Διευθυντής του Γραφείου Κύπρου της Performing Right Society (PRS). Ο κ. Σκουφαρίδης ανέπτυξε αναλυτικά την ιστορία της PRS και τους σημαντικούς δικαστικούς αγώνες που αυτή έχει δώσει στην Κύπρο για την προστασία των μουσικών έργων. Παρουσίασε επίσης διεξοδικά το περιεχόμενο των συμβάσεων  με τους δικαιούχους και τόνισε ότι στόχος είναι η όσο το δυνατό μεγαλύτερη διανομή των εσόδων στους δικαιούχους, η οποία σήμερα ανέρχεται στο 88%, το οποίο είναι ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη.

Τέλος, ο κ. Γρηγόρης Τρικούκης, Νομικός Σύμβουλος Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Ελλήνων Ηθοποιών "ΔΙΟΝΥΣΟΣ", παρουσίασε τη δράση και τους μακρόχρονους και πολυέξοδους δικαστικούς αγώνες του «ΔΙΟΝΥΣΟΥ» για την προστασία του συγγενικού δικαιώματος των ηθοποιών. Σημείωσε ότι η προστασία των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων απαιτεί το ενδιαφέρον και τη συλλογική προσπάθεια των δημιουργών και των ερμηνευτών και ότι οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης μπορούν να υποστηρίξουν οργανωμένα και αποτελεσματικά τα συμφέροντα των δικαιούχων. Η σημασία των ΟΣΔ επιβεβαιώνεται από την Οδηγία για τη συλλογική διαχείριση, η οποία αναγνωρίζοντας τον ζωτικό τους ρόλο στοχεύει στην στενότερη εποπτεία τους και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στον ρόλο τους. Αναφορικά με την Οδηγία, ο κ. Τρικούκης αναφέρθηκε στην εμπειρία της Ελλάδος, όπου η Οδηγία ακόμη δεν έχει μεταφερθεί, όπως και στην Κύπρο και σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη. Σημείωσε ότι η μεταφορά γίνεται με ξεχωριστό νομοθέτημα και ότι το νομοσχέδιο, το οποίο έχει τεθεί εδώ και καιρό σε δημόσια διαβούλευση, είναι στην τελική ευθεία για να κατατεθεί στη Βουλή. Όπως ανέφερε, η νέα νομοθεσία θα βελτιώσει τους εσωτερικούς μηχανισμούς των ΟΣΔ και θα αυξήσει την εποπτεία τους, αν και ορισμένες υποχρεώσεις, όπως π.χ. αυτή της υποχρέωσης της παροχής δυνατότητας συμμετοχής όλων των μελών με ηλεκτρονικά μέσα στη ΓΣ θα προβληματίσει τους ΟΣΔ στην υλοποίησή της. Παράλληλα, ότι η προϋπόθεση της μη ύπαρξης κερδοσκοπικού σκοπού που τίθεται από την Οδηγία επηρεάζει άμεσα ορισμένους ΟΣΔ που θα πρέπει να αλλάξουν τρόπο λειτουργίας και  ενδεχομένως νομική μορφή.

Χορηγός της εκδήλωσης ήταν η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Κύπρου και χορηγός επικοινωνίας το ΚΥΠΕ.  

Πιο κάτω βρίσκονται οι ομιλίες της εκδήλωσης με τη σειρά που παρουσιάστηκαν

Χαιρετισμός απο κο Σπύρο Κόκκινο, Έφορο Εταιρειών και Επισήμου Παραλήπτη.

Χαιρετισμός απο την Δρ Τατιάνα Συνοδινού, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Νομικής Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της ΕΔΠΙ.

Α μέρος : Νομοθετικό καθεστώς και εξελίξεις

Η συλλογική διαχείριση στο Ν. 59/1976, Αχιλλέας Δημητριάδης, Ιδρυτικό μέλος της ΕΔΠΙ, Δικηγόρος.

Οι κυριότερες ρυθμίσεις της Οδηγίας 2014/26/ΕΕ για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, Πολύμνια Λευτέρη, Ιδρυτικό μέλος της ΕΔΠΙ, Δικηγόρος.

Β μέρος : Ο ρόλος των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης

Η συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας συνθετών, στιχουργών, εκδοτών και κληρονόμων μουσικών έργων, Μιχάλης Σκουφαρίδης, Διευθυντής του Γραφείου Κύπρου της Performing Right Society.

Συλλογική διαχείριση του συγγενικού δικαιώματος του ερμηνευτή, Γρηγόρης Τρικούκης, Νομικός Σύμβουλος Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Ελλήνων ηθοποιών "ΔΙΟΝΥΣΟΣ".