Πνευματική ιδιοκτησία

Διανοητική ιδιοκτησία

Η δημιουργικότητα και η καινοτομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζονται ιδίως σε ένα ομοιόμορφο σύστημα προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που καλύπτουν όλο το φάσμα από τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας έως τα συγγραφικά και τα συγγενικά δικαιώματα. Ο σεβασμός των βασικών αρχών της εσωτερικής αγοράς (η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών και ο ελεύθερος ανταγωνισμός) στηρίζεται κυρίως στην εξασφάλιση ομοιομορφίας όσον αφορά την πνευματική ιδιοκτησία σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας εντάσσεται στο πλαίσιο πολλών διεθνών συμβάσεων, που θεσπίστηκαν ως επί το πλείστον από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΠΙ-WIPO) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει κυρίως δύο σημαντικά μέσα για την επιτυχία της αποστολής της: το Γραφείο Εναρμόνισης στην Εσωτερική Αγορά (ΓΕΕΑ), που είναι επιφορτισμένο με την καταγραφή των κοινοτικών σημάτων και των των κοινοτικών σχεδίων ή προτύπων, αφενός, και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ). Η Επιτροπή υποστηριζει επί του παρόντος την αποτελεσματική θέσπιση ενός συστήματος κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας, λιγότερο δαπανηρού και πιό αποτελεσματικού από άποψη νομικής κατοχύρωσης, εχέγγυο ανταγωνιστικότητας για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Τέλος, η προστασία αυτών των δικαιωμάτων συνεπάγεται επίσης την προστασία από την πειρατεία, τις παράνομες ανταλλαγές και την παραποίηση.

Πηγή: http://europa.eu/legislation_summaries/internal_market/businesses/intellectual_property/index_el.htm 

Το κυπριακό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας

Στην Κύπρο, η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας προβλέπεται στο Ν. 59/1976. 
Το κυπριακό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας ακολουθεί την κοινοδικαιική παράδοση, ενώ πολύ σημαντική τα τελευταία χρόνια υπήρξε και η επίδραση του κοινοτικού δικαίου.
Αρμόδιο για ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην Κύπρο είναι το Τμήμα Εφόρου Εταιριών και Παραλήπτη.
Η Κύπρος έχει προσχωρήσει στη Σύμβαση της Βέρνης με τον Περί της Σύμβασης της Βέρνης για τη Διεθνή Προστασία των Λογοτεχνικών και Καλλιτεχνικών Εργων Κυρωτικό Νόμο 86/1979.

Βασική αρχή είναι η χορήγηση της προστασίας άνευ διατυπώσεων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, σε αντίθεση με ότι ισχύει για τα σήματα και τις ευρεσιτεχνίες, ένα πνευματικό έργο προστατεύεται αυτόματα από την στιγμή της δημιουργίας του, χωρίς να χρειάζεται να κατατεθεί ή να καταχωρηθεί σε κάποιον επίσημο φορέα ή αρχή. Προϋπόθεση για την χορηγηση της προστασίας είναι η  ύπαρξη πρωτοτυπίας, η οποία διαπιστώνεται όταν το έργο αποτελεί «προσωπικό πνευματικό δημιούργημα του δημιουργού του» (άρθρο 3 (2) Ν. 59/1976).Το κριτήριο αυτό στην Κύπρο προσδιορίζεται με αντικειμενικά κριτήρια, αφού βάσει του άρθρου 3 (2) και της νομολογίας ένα έργο προστατεύεται όταν δεν είναι αντίγραφο προϋπάρχοντος έργου. Επίσης, απαιραίτητη προϋπόθεση είναι να πληρούται το κριτήριο της υλικής ενσωμάτωσης και το έργο να εντάσσεται σε κάποια από τις κατηγορίες των έργων που απαριθμούνται στο νόμο.
Ο δημιουργός και οι άλλοι δικαιούχοι, π.χ. οι ερμηνευτές-εκτελεστές, απολαμβάνουν τις εξουσίες του περιουσιακού δικαιώματος και ηθικό δικαίωμα (δικαίωμα αναγνώρισης της πατρότητας και σεβασμού της ακεραιότητας του έργου).
Ο Ν. 59/1976 εισάγει έναν μακροσκελή κατάλογο εξαιρέσεων,όπως η ρήτρα fair dealing αλλά και ειδικότερες εξαιρέσεις που εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς (εκπαιδευτικούς, ενημερωτικούς, πολιτιστικούς κ.α.).

Το ευρωπαϊκό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας

Το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας έχει εναρμονιστεί σε σημαντικό βαθμό στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το κοινοτικό κεκτημένο στο πεδίο της πνευματικής ιδιοκτησίας απαρτίζεται από 12 κοινοτικές Οδηγίες, ενώ πολύ σημαντική είναι και η συμβολή του Δικαστηρίου της Ενωσης, το οποίο με τις ερμηνευτικές του παρεμβάσεις λειτούργησε ως κινητήριος μοχλός για μια βαθύτερη εναρμόνιση τα τελευταία χρόνια.